چکیده ای از زندگی حضرت ابراهیم(ع)
از دعوت به یکتاپرستی تا شکوفا شدن آتش
... به روایت قرآن مجید، ابراهیم با ابطال پرستش اجرام آسمانی که در آن هنگام رایج بود، مردم را به پرستش خدای یگانه دعوت کرد.این روایت قرآنی بیآنکه در عهد عتیق از آن نشانی باشد، در میان یهود معروف بوده و یوسفوس بدان اشاره کرده، و در کتب یهودی دورههای بعد نیز دیده میشود. بعضی از روایتها حاکی از آن است که این واقعه به هنگام مناقشه ابراهیم با قوم خود روی داد و در واقع اظهار اعتقاد ابراهیم به اجرام آسمانی و سپس رویگردانی وی از آنها برای متوجه ساختن قوم به بیاعتبار بودن این آیین و متوجه ساختن آنها به وحدانیت خداوند بوده است. چنانکه به گفته مسعودی، ساره همسر ابراهیم و لوط برادرزادهاش پسر هاران، نخستین کسانی بودند که به وی گرویدند، و به گقته فان سترس ابراهیم خود گویا نخستین کسی بود که از این طریق به یکتاپرستی گرایش یافت.
همین گرایش که به منازعه او با قوم، پدر، و فرمانروای معاصرش انجامید، به گفته قرآن او را به مهاجرتی واداشت که در تاریخ ادیان سامی دارای اهمیت خاص است. در سفر پیدایش عهد عتیق درباره علل این مهاجرت سخنی نیامده و خروج به سوی حرّان به پدر ابراهیم نسبت داده شده است. که پس از مرگ پسرش هاران، اور کلدانیان را با خانوادهاش ترک گفت. در قرآن از مبدأ و مقصد جغرافیایی این هجرت سخنی نیست، ولی علل مهاجرت او بهروشنی بیان شده است. نخستین گام ابراهیم برای تبلیغ یکتاپرستی، دعوت آزر بود. در سورههایی از قرآن ذکر این دعوت آمده است، و چنانکه خواهیم دید به نظر میآید که ابراهیم دوبار با آزر بر سر دین قوم به مناقشه پرداخت، و پس از دومین بار بود که آزر او را از خود راند و ابراهیم اقدام به مهاجرت کرد.
مخالفت اولیه آزر او را بر آن داشت که بتها
را بشکند و این کار را به بت بزرگ نسبت دهد و از قوم بخواهد که
علت آن را از همان بت بپرسند. اما بت قادر به سخن گفتن نبود و قوم
در برابر این حجت فرو ماندند، ولی سرانجام وی را در آتش افکندند. پروردگار آتش بر او سرد گردانید و وی را با لوط از چنگ قوم برهانید.
بنابر روایتهای دیگر، به آتش افکندن ابراهیم پس از شکستن بتها و مجادله وی با فرمانروای عصر بود، که در طی آن ابراهیم او را با بیان توانایی پروردگار بر زنده کردن و میراندن موجودات و طلوع خورشید از مشرق و غروب آن در مغرب، مغلوب و مبهوت ساخت. موضوع این مجادله به صورتی شبیه به قرآن در روایات یهودی نیز آمده است بنابر روایتهایی، ابراهیم جوان، ۷ یا ۴۰ یا ۵۰ روز در آتش ماند و هاران برادر ابراهیم که به گفته عهد عتیق در اور درگذشته بود از جمله کسانی بود که قوم را به سوختن ابراهیم تحریک میکرد.
طبری روایتی ذکر کرده است که بنابر آن چون ابراهیم بیگزند از آتش نجات یافت، نمرود به عظمت پروردگار او اقرار کرد و قربانی داد و ابراهیم را آزاد ساخت. همو در جای دیگر اشاره کرده است که ابراهیم ۷ سال در زندان نمرود در کوثی ماند تا سرانجام او را در آتش افکندند
نیز از منابع صابئی روایت کرده است که ابراهیم با مردم کوثی در
پرستش خورشید مخالفت کرد و پادشاه او را به زندان افکند و سپس به شام تبعیدش کرد.